W świecie, który pędzi, szukamy sposobów na złapanie oddechu, wyciszenie umysłu i wzmocnienie ciała. Jednym z najprostszych i najskuteczniejszych rozwiązań jest joga. Czym jest joga, co daje i dlaczego warto ją praktykować?

Co to jest joga?

Joga to zarówno system filozoficzny i dyscyplina duchowa, jak i zestaw ćwiczeń fizycznych. Jej istotą – w każdym wymiarze – jest dążenie do przywrócenia równowagi między ciałem a umysłem.

Słowo joga pochodzi z sanskrytu i wywodzi się od rdzenia „yuj”, który oznacza „łączyć”, „jednoczyć” lub „integrować”. W filozoficznym sensie joga to ujarzmienie, czyli opanowanie ciała i umysłu, by nie stanowiły przeszkody w rozwoju. Drugie znaczenie odnosi się do połączenia ciała i umysłu, które razem tworzą jedność.

Korzenie jogi sięgają starożytnych Indii, skąd wywodzi się jako forma medycyny alternatywnej. Z czasem przekształciła się w praktykę, która łączy ćwiczenia ciała (asany), techniki oddechowe (pranajama) oraz elementy medytacji i relaksacji.

Co daje joga?

Joga przynosi wiele korzyści zarówno dla ciała, jak i umysłu, wspierając holistyczne podejście do zdrowia i samopoczucia. Co to dokładnie znaczy?

Joga wspiera zdrowie i kondycję 

Zestaw ćwiczeń jogi, czyli asany, stanowiące integralną część filozofii, pomagają w utrzymaniu zdrowia, elastyczności i równowagi.

Jak każda forma aktywności fizycznej poprawia gibkość ciała, wydolność, kondycję oraz ogólną sprawność i siłę. Asany (pozycje jogi) wzmacniają mięśnie, poprawiają postawę, zwiększają mobilność stawów i pomagają zapobiegać kontuzjom.

Joga zwiększa także insulinowrażliwość, pomagając w regulacji poziomu glukozy we krwi oraz w profilaktyce cukrzycy typu 2.

Regularne ćwiczenia jogi mogą również redukować poziom prozapalnych cytokin, wspierając profilaktykę chorób przewlekłych o podłożu zapalnym. Co więcej asany mogą być skutecznym uzupełnieniem terapii na przykład w zespole jelita drażliwego (IBS) czy fibromialgii, ponieważ redukuje objawy somatyczne.

Joga wzmacnia struktury mózgowe i neuroplastyczność

Dr Joanna Wojsiat, dr biochemii/neurochemii PAN, wskazuje na neurobiologiczne korzyści z praktykowania jogi, które są potwierdzone badaniami naukowymi.

I tak badania MRI pokazują, że osoby praktykujące jogę mają większą objętość istoty szarej w obszarach odpowiadających za funkcje poznawcze i emocjonalne. Dowiedziono również, że joga wspiera neuroplastyczność, sprzyjając tworzeniu nowych połączeń nerwowych i poprawiając zdolności adaptacyjne mózgu.

Joga to inwestycja w lepsze samopoczucie

Joga to nie tylko praca z ciałem. To także narzędzie służące wyciszaniu układu nerwowego i umysłu. Regularna praktyka redukuje poziom stresu, łagodzi objawy lęku i depresji, poprawia koncentrację.

Regularna praktyka jogi korzystnie wpływa na układ nerwowy i hormonalny, sprzyjając redukcji napięcia i poprawie samopoczucia. Obniża poziom kortyzolu, głównego hormonu stresu, poprzez modulację osi podwzgórze–przysadka–nadnercza (HPA), a jednocześnie zwiększa poziom GABA i serotoniny, neuroprzekaźników odpowiedzialnych za równowagę emocjonalną oraz łagodzenie objawów lęku i depresji.

Joga wspiera także aktywację układu przywspółczulnego, co sprzyja relaksacji, spowolnieniu tętna i obniżeniu ciśnienia krwi. Dodatkowo równoważy działanie układu współczulnego oraz przywspółczulnego, przywracając homeostazę i regulując napięcie nerwowe (zwłaszcza poprzez praktykę świadomego oddechu).

Joga na dobry sen

Joga wspomaga też głębszy i bardziej regenerujący sen poprzez wyciszenie układu nerwowego i wspomaganie syntezy serotoniny, a w konsekwencji melatoniny. Wiele osób zauważa, że po wieczornej sesji śpi spokojniej i głębiej.

Praktyka jogi to głębszy oddech, ale i lepsza energia

Pranajama, czyli techniki oddechowe, uczą świadomego oddychania. Dzięki temu organizm jest lepiej dotleniony, ma więcej energii na co dzień. Oddech staje wewnętrznym kompasem: uczy, jak reagować na stres i trudne emocje.

Joga to wewnętrzna równowaga, uważność i rozwój duchowy

Joga to nie tylko ćwiczenia, ale też sposób bycia. Uczy uważności, czyli bycia „tu i teraz”, obserwowania własnych emocji i reakcji bez oceniania. W codziennym życiu przekłada się to na większy spokój, lepsze relacje z innymi i lepsze decyzje.

Dla tych, którzy są na to otwarci, joga może być też drogą duchowego rozwoju (niekoniecznie w religijnym sensie). To sposób na pogłębianie relacji z samym sobą, z naturą, życiem i światem.

Joga oczami ekspertów

Co na temat walorów i korzyści z jogi mówi Magda Mądra-Zych, ekspertka jogi? 

— Uspokoisz swoje myśli. Praca ciała z oddechem oraz skupienie się na swoim ciele, na konkretnej chwili i konkretnym ruchu pomogą Ci się zatrzymać i nabrać dystansu. Pozbędziesz się bólu pleców. Długo siedzisz? Ma to fatalny wpływ na zdrowie pleców i warto zadbać o to, żeby dłużej cieszyć się sprawnością. Mnie joga uratowała. Zanim zaczęłam praktykować, codziennie bolały mnie plecy, teraz już mi to nie doskwiera. Wzmocnisz swoje ciało. W wielu pozycjach jogi angażujemy mięśnie głębokie, które odpowiadają m.in. za postawę i wzorce ruchowe w codziennym funkcjonowaniu. W jodze w delikatny sposób angażujemy te mięśnie, dzięki czemu regularnie je wzmacniamy.

— Moja przygoda z jogą zaczęła się przez przypadek — któregoś dnia na zajęcia nie przyszła instruktorka pilatesu. Pamiętam, że byłam bardzo zaskoczona. Joga kojarzyła mi się z flakami z olejem. Tymczasem… Owszem, ujęła mnie spokojem, ale i odkryciem, że potrafi dać w kość. Niektóre asany były naprawdę ciężkie. Pamiętam, że wymiękali nawet mistrzowie siłowni, którzy przyszli się zrelaksować i porozciągać po treningu.

Na początku trenowałam jogę w grupie — specjalnie używam tego słowa, bo zajęcia były specyficzne, takie typowe dla klubu fitness (dużo ludzi, rys sportowy, nastawienie na wycisk). Z czasem przerzuciłam się na praktykę w kameralnej grupie. I to było to. Tylko kilka osób w małej sali, uważna prowadząca, przestrzeń do zatrzymania się. Nikt nie pędził z sekwencjami — każda asana miała swój czas, swoją wagę, swoje znaczenie. Można było ją celebrować. Uwielbiam to!

Niestety dziś nie zawsze mam czas i możliwość, by dotrzeć na zajęcia poza domem (małe dzieci), ale zawsze, choćby nie wiem co, znajduję dla niej moment, zwykle rano. Wprawdzie nie mam szans na jakąś dłuższą sesję, ale wystarczy, że zrobię jedno czy dwa powitania słońca, żeby ciało i głowa wróciły do równowagi. Żebym poczuła się elastyczna — fizycznie i psychicznie. Gotowa na to, co przynosi dzień. I właśnie tym, dla mnie, jest esencja jogi: w prostotą, która niesie moc. [Marta]

Dla kogo joga?

Joga jest tak naprawdę dobra dla każdego. Odnaleźć się w niej mogą wszyscy, niezależnie od wieku, kondycji czy przekonań. Odpowiada na potrzeby osób szukających relaksu, jak i tych, które chcą poprawić swoją siłę, równowagę i elastyczność.

W jodze każdy może znaleźć coś dla siebie. Jeśli chodzi o zestawy ćwiczeń, istnieje wiele koncepcji i stylów: od bardzo spokojnych i relaksacyjnych (np. yin joga, joga nidra) po dynamiczne i wzmacniające (jak vinyasa czy ashtanga).

Dlaczego warto ćwiczyć jogę?

Joga to inwestycja w siebie. Pomaga zadbać nie tylko o ciało, ale też o umysł i emocje. Nie potrzebujesz drogiego sprzętu ani specjalnych warunków – wystarczy mata, kilka minut dziennie i chęć, by po prostu spróbować.

Joga nie musi być perfekcyjna. Nie chodzi o to, by stanąć na głowie czy zrobić mostek (z uśmiechem na twarzy). Rzecz w tym, by chwilę dla siebie, poczuć się lepiej we własnym ciele i stworzyć przestrzeń na oddech, w dosłownym i przenośnym sensie. Spróbuj. Rozciągnij się. Oddychaj. I zobacz, co się wydarzy.

Masz pytania? Zajrzyj w FAQ i znajdź odpowiedzi na te, które są zadawane najczęściej. Dowiedz się także, co jest dla Ciebie lepsze: joga czy pilates.