Pachnące latem truskawki, pomidory, które smakują słońcem, dynia rozgrzewająca jesienne wieczory — czy to tylko nostalgiczne obrazki z dzieciństwa? Dziś coraz więcej osób odkrywa na nowo sens jedzenia zgodnego z rytmem natury. Sezonowość w kuchni to coś więcej niż modny trend. To powrót do smaków, które mają sens dla zdrowia, portfela i planety. Zobacz, dlaczego warto jeść sezonowo, co daje nam kalendarz natury i jak zacząć, nawet jeśli w tej chwili Twój koszyk wypełniają produkty z drugiego końca świata.

Zamiast egzotycznych nowinek – lokalny bazarek

W świecie, w którym w grudniu można zjeść świeżego arbuza, a w lutym maliny, łatwo zapomnieć, że jeszcze niedawno jedzenie było głęboko związane z porami roku. Dziś półki w supermarketach kuszą dostępnością wszystkiego, ale pytanie brzmi: czy faktycznie nam to służy?

Moda na jedzenie sezonowe to tak naprawdę powrót do korzeni. Do rytmu natury, który wyznacza, co jest dla nas najlepsze tu i teraz. To nie tylko kulinarna nostalgia. Coraz więcej badań i opinii ekspertów pokazuje, że sezonowość ma sens: dla zdrowia, smaku, portfela i planety.

Co oznacza określenie „jedzenie sezonowe”?

Sezonowość w diecie brzmi ładnie, ale jak to wygląda w codziennym menu? Jedzenie sezonowe oznacza wybieranie produktów, które naturalnie dojrzewają w danym czasie: bez chemicznego przyspieszania, sztucznego doświetlania czy kilkutygodniowej podróży w kontenerze.

To znaczy, że w maju stawiasz na szparagi, rzodkiewki i botwinkę, w lipcu na pomidory i maliny, a w październiku na dynię i grzyby. Zimą korzystasz z tego, co można przechować: warzyw korzeniowych, kapusty, kiszonek, a także przetworów zrobionych latem.

Sezonowość to nie rygor, a inspiracja

Warto pamiętać, że sezonowość to nie dieta eliminacyjna. Chodzi w niej o to, by bazować na tym, co naturalnie dostępne, a nie katować się tym, że w styczniu kupisz mango.

Największy mit? Że trzeba być w tym perfekcyjnym. Spróbuj traktować trend powrotu do rytmu natury jak zabawę: wybierz się na lokalny rynek, porozmawiaj z rolnikiem, poszukaj przepisów na dania, których jeszcze nie próbowałaś. Może wpadnie Ci w ręce świeża botwinka albo zapomniana brukiew?

Sezonowość nie oznacza rezygnacji z egzotycznych smaków. Ona po prostu oferuje bazę, dzięki której to, co lokalne, staje się fundamentem diety.

Dlaczego warto jeść sezonowo — 5 powodów

Nie chodzi o kulinarny snobizm czy bycie „eko” na pokaz. Powodów, by odkurzyć zwyczaj jedzenia zgodnie z rytmem natury, jest całkiem sporo – i wszystkie są mocno osadzone w codzienności.

1. Więcej smaku i wartości odżywczych

Warzywa i owoce zbierane w pełnej dojrzałości mają więcej witamin i minerałów. Nie potrzebują tygodni w chłodni, nie tracą smaku i aromatu. Porównaj zimowego pomidora z tym, który dojrzał w sierpniowym słońcu —  czujesz to? Różnica jest gigantyczna.

2. Mniejszy ślad węglowy

Produkty sezonowe rzadziej podróżują przez pół świata. Mniej transportu oznacza mniejszy wpływ na środowisko, szczególnie jeśli wybierasz lokalnych dostawców.

3. Sezonowe jedzenie – proste oszczędności

Sezonowe jedzenie bywa tańsze. Ceny rosną, gdy coś trzeba importować lub sztucznie hodować poza naturalnym cyklem. W sezonie danego warzywa czy owocu jest go po prostu dużo, a to obniża koszty.

4. Wsparcie dla lokalnych rolników

Kupując sezonowe produkty od pobliskich gospodarstw dajesz realne wsparcie rolnikom i lokalnym targowiskom. To też sposób na poznanie tego, co rośnie najbliżej Ciebie.

5. Rytm natury, który służy organizmowi

Zauważ, jak natura sprytnie podsuwa nam to, czego potrzebujemy: wiosną oczyszczające nowalijki, latem nawadniające owoce, jesienią sycące dynie i buraki, zimą — kiszonki i korzeniowe bomby witaminowe.

Kolorowe warzywa, soczyste owoce i aromatyczne zioła nie tylko smakują najlepiej właśnie teraz, ale też dostarczają dokładnie tego, czego potrzebuje organizm w każdej porze roku.

Jedzenie sezonowe – co mówi ekspert?

Natura sama podpowiada nam, co warto wrzucić do koszyka. A co na ten temat mówi Sebastian Dzuła, ekspert Well Be Studio Zdrowie?

— Sezonowe jedzenie to jedna z najprostszych i najbardziej sensownych decyzji w codziennym żywieniu. Po pierwsze — cena. Warzywa i owoce w sezonie są po prostu tańsze, bo jest ich więcej, nie wymagają długiego transportu ani magazynowania. Po drugie — smak. Truskawki w czerwcu, pomidory w sierpniu czy dynia jesienią mają zupełnie inny aromat i konsystencję niż ich całoroczne odpowiedniki z chłodni.

 

Sezonowość to też świetna okazja, by wspierać lokalnych producentów i rolników — na targach czy lokalnych bazarkach można dostać świeże produkty bez zbędnego plastiku, importu i pośredników. To też większa różnorodność w diecie — jedząc zgodnie z rytmem natury, naturalnie zmieniamy menu co kilka tygodni, unikając monotonii.

Nie chodzi o restrykcje czy zero-jedynkowe podejście. Ale wybierając sezonowe produkty zyskujemy smak, oszczędność i wsparcie dla lokalnej gospodarki. A to całkiem sporo, jak na tak prostą zmianę.

Czytaj: Clean Fifteen i Dirty Dozen 2025, czyli owoce i warzywa a pestycydy

Sezonowy kalendarz w pigułce – co jeść i kiedy?

Zastanawiasz się, jak sezonowość w diecie ugryźć w praktyce? Poniżej znajdziesz mały przewodnik. Nie jest sztywną listą, a raczej inspiracją, którą możesz dopasować do tego, co znajdziesz na targu.

Wiosna (marzec – maj)

Wiosna to czas odświeżania organizmu i lekkich, chrupiących nowalijek. Przyroda budzi się do życia, a my z nią.

Co jeść? Poleca się:

• rzodkiewka, szczypiorek, młoda cebulka
• sałata masłowa, roszponka, rukola
• botwinka, szpinak, szparagi
• szczaw, młoda marchewka
• pierwsze truskawki (maj!)

Wskazówka: Zadbaj o świeże zioła: natka pietruszki, koperek czy szczypior, których często nie doceniamy, to bomba witaminowa.

Wiosenne przepisy

Wiosna to moment, by jadłospis zyskał nową energię. Lekkie dania pomogą oczyścić organizm po zimie i rozruszać zmysły. Co gotować?

Zupa z botwinki z jajkiem na twardo

Pokrój pęczek botwinki razem z liśćmi, podsmaż z cebulką, zalej bulionem warzywnym i gotuj kilka minut. Dopraw sokiem z cytryny i koperkiem. Podawaj z jajkiem ugotowanym na twardo.

Szparagi z jajkiem sadzonym i grzanką

Szparagi zblanszuj w osolonej wodzie, ułóż na talerzu z jajkiem sadzonym. Dopraw solą, pieprzem i skrop oliwą. Podawaj z chrupiącą grzanką.

Sałatka z rzodkiewką, ogórkiem i twarożkiem

Pokrój świeżą rzodkiewkę i ogórek, wymieszaj z twarożkiem, szczypiorkiem i odrobiną jogurtu. Dopraw solą i pieprzem – idealna na wiosenne śniadanie.

Czytaj: 1000 pomysłów na obiad w 15 minut? Co powiesz na gotowanie bez przepisu?

Lato (czerwiec – sierpień)

Lato to kulinarny raj: obfitość owoców, soczyste warzywa, aromatyczne zioła. Menu powinno być lekkie, orzeźwiające i kolorowe.

Co jeść? Takie warzywa i owoce jak:

• pomidory, ogórki gruntowe, fasolka szparagowa
• cukinia, bakłażan, papryka
• bób, groszek cukrowy
• truskawki, maliny, borówki, czereśnie
• brzoskwinie, morele, porzeczki
• świeże zioła: bazylia, oregano, mięta

Wskazówka: Latem warto przygotować domowe przetwory: dżemy, kompoty, kiszonki, które zimą przypomną smak wakacji.

Lato – smak słońca i kolorów

Latem wszystko smakuje bardziej: pomidory pachną słońcem, ogórki chrupią na świeżo, a zioła dodają aromatu każdej potrawie. To najlepszy moment, by cieszyć się prostymi, lekkimi daniami prosto z lokalnego targu. Co serwować?

Chłodnik ogórkowo-miętowy

Zetrzyj ogórki na tarce, wymieszaj z jogurtem naturalnym, świeżą miętą i koperkiem. Dopraw solą, pieprzem, odstaw do lodówki. Orzeźwiające i lekkie!

Sałatka z pomidorami, mozzarellą i bazylią

Pokrój dojrzałe pomidory, mozzarellę i świeżą bazylię. Skrop oliwą z oliwek, dodaj sól morską i świeżo mielony pieprz.

Placuszki z cukinii

Zetrzyj cukinię, posól i odciśnij sok. Wymieszaj z jajkiem, odrobiną mąki, solą i pieprzem. Smaż na patelni na złoto. Podawaj z jogurtem naturalnym.

Czytaj: Najlepsza i najbardziej skuteczna dieta. Sprawdź, co naprawdę działa i pomaga? 

Jesień (wrzesień – listopad)

Jakie produkty są sezonowe jesienią? Warzywa korzeniowe, dynie, grzyby — wszystko, co rozgrzeje, gdy robi się chłodniej.

Co jeść? Warte uwagi są:

• dynie, cukinie, patisony
• buraki, marchewki, pietruszki, seler
• ziemniaki, bataty
• jabłka, gruszki, śliwki, winogrona
• orzechy, grzyby leśne

Wskazówka: Jesienią dobrze pomyśleć o kiszeniu kapusty czy ogórków na zimę: to naturalny probiotyk i źródło witamin.

Jesień – ciepło, sytość i aromaty

Jesień to czas rozgrzewających zup, pieczonych warzyw i darów lasu. Gdy temperatura spada, sezonowe potrawy dają poczucie sytości i wzmacniają odporność. Co gotować?

Krem z dyni z imbirem

Pokrój dynię, cebulę i kawałek świeżego imbiru. Podsmaż, zalej bulionem, gotuj do miękkości, zmiksuj na gładko. Dopraw solą, pieprzem i kurkumą.

Pieczone buraki z kozim serem i orzechami

Upiecz buraki w folii (ok. 45 min w 180°C), pokrój w plastry, ułóż z kozim serem i posyp orzechami włoskimi. Skrop miodem i oliwą.

Risotto z grzybami leśnymi

Podsmaż cebulkę, dodaj ryż arborio, podlewaj bulionem. Dodaj podsmażone wcześniej grzyby leśne. Na koniec posyp parmezanem i natką pietruszki.

Zima (grudzień – luty)

Zima to pora, gdy natura zwalnia — a my razem z nią. Menu powinno opierać się na tym, co daje się przechować i co fermentuje.

Co jeść?

• warzywa korzeniowe (marchew, pietruszka, buraki)
• kiszonki: kapusta kiszona, ogórki kiszone
• cebulę, czosnek, por
• suszone owoce (śliwki, jabłka)
• orzechy, strączki, rośliny strączkowe

Wskazówka: Zimą warto postawić na rozgrzewające przyprawy (imbir, cynamon, kurkuma), które naturalnie wspierają odporność.

Zima – rozgrzewaj się sezonowo

Zimą warto postawić na treściwe, rozgrzewające posiłki. Kiszonki, warzywa korzeniowe i aromatyczne przyprawy to doskonali sprzymierzeńcy w chłodne dni. Co będzie smakować wyjątkowo?

Rozgrzewający gulasz warzywny z batatem

Podsmaż cebulę, czosnek, marchewkę i batata, dodaj passatę pomidorową, czerwoną fasolę i przyprawy (papryka wędzona, kumin). Gotuj do miękkości.

Kapuśniak na kiszonej kapuście

Do garnka wrzuć kiszoną kapustę, marchewkę, ziemniaki i cebulę. Zalej bulionem, gotuj aż warzywa zmiękną. Dopraw majerankiem i pieprzem.

Pieczone jabłka z cynamonem i orzechami

Wydrąż jabłka, nadziej mieszanką orzechów, miodu i cynamonu. Zapiecz w 180°C przez 20–25 minut. Podawaj na ciepło – idealny zimowy deser.

Jak zacząć jeść sezonowo? 5 prostych kroków

Jak wprowadzić trend powrotu do rytmu natury do codziennego życia? Żeby nie skończyło się na dobrych chęciach, warto zacząć małymi krokami.

1. Sprawdź kalendarz sezonowości. Wydrukuj go i powieś na lodówce.
2. Rób zakupy na lokalnych targach. Tam łatwiej znajdziesz świeże, lokalne produkty.
3. Kupuj mniej, ale częściej. Świeże jedzenie szybciej się psuje – to znak, że nie było „upiększane” chemią.
4. Planuj posiłki wokół tego, co jest w sezonie. To oszczędność i mniej wyrzucanego jedzenia.
5. Przetwarzaj nadwyżki. Zamrażaj, kisz, susz – to najprostszy sposób, żeby cieszyć się sezonowym smakiem poza sezonem.

Czytaj: Gotujesz dla rodziny, jesteś na diecie, a każdy je inaczej? Mamy sprytne pomysły!

Sezonowe jedzenie – powrót do smaku i sensu

Czy warto jeść sezonowo? Zdecydowanie tak — nie tylko dla zdrowia, portfela czy planety, ale i przyjemności. To sposób, by odzyskać smak warzyw i owoców, które naprawdę smakują tak, jak powinny.

Nie musisz być kulinarnym purystą. Zacznij od jednej wizyty na lokalnym bazarku. Zobacz, co wpadnie Ci w ręce i zrób z tego coś prostego, co przypomni Ci, jak pachnie prawdziwe lato albo jak dynia rozgrzewa jesienią.

Jedz sezonowo. Nie dlatego, że tak trzeba, ale dlatego, że to zwyczajnie dobre. Dla Ciebie, dla Twojego talerza i rytmu, który gdzieś w środku tęskni za naturą.